Bedevaart Park

De geheimen van het licht

Deze geheimen zijn gemaakt door Atelier Alkema in de vorm van ikonen uit de Koptische traditie.

1 De doop van Jezus in de Jordaan

Allen vier de evangelisten vertellen dat Jezus naar Johannes de Doper gaat om zich te laten dopen in de Jordaan. Johannes riep mensen op zich te bekeren tot God en doopte hen in de Jordaan als teken van een nieuw begin. De Doop in de Jordaan is het beginpunt van het openbare leven van Jezus. De hemel opent en Gods stem klinkt: “Dit is mijn Zoon de Geliefde”.

Het hemelsegment met eventueel de hand van God neemt in de compositie een prominente plaats in; stralen splitsen a.h.w. de rotsen uiteen. Alle aandacht is op Christus gevestigd die in de rivier staat. Een verticale lijn loopt van God via de duif die de Heilige Geest symboliseert, naar Christus. De doop is hiermee symbool van de Drie - Eenheid. Johannes in zijn kameelharen kleed doopt Jezus, engelen staan klaar met bedekte handen om de koningschap van Jezus aan te duiden. Ook hebben ze wel een doek, die kan verwijzen zowel naar de doek waarin het kind ligt bij de geboorte als naar de lendendoek aan het kruis.

Soms wordt er een klein figuurtje geschilderd die een vat leeggiet; dit is de personificatie van de Jordaan.

2 Openbaring van Jezus op de bruiloft van Kana

Johannes 2,1-11 Hier wordt verteld hoe Jezus en zijn moeder op een bruiloft zijn. Deze duurde enkele dagen en de wijn raakt op. Maria geeft dit door aan haar zoon, deze zegt: “Mijn uur is nog niet gekomen”. Toch geeft Hij bevel zes stenen waterbakken met water te vullen en er een glas van naar de tafelmeester te brengen. Deze is verbaasd en vraagt aan de gastheer waarom hij de beste wijn voor het laatst heeft bewaard.

De ikoon verbeeldt twee maal de verbintenis tussen hemel en aarde; het aardse bruidspaar wordt gezegend door het hemelse- ofwel: de verbintenis van man en vrouw gebaseerd op de wijn die Jezus schenkt wordt gezegend door het hemelse bruidspaar. De gestalte van Maria is personificatie van de kerk. Christus zelf is de bruidegom van de kerk die de bruid is op aarde.

3 Aankondiging van het rijk gods

MARCUS 1, 16,20, Matteüs 4,19. “Kom achter Mij aan en Ik zal jullie tot vissers van mensen maken”. (17) Jezus roept enkele leerlingen: Simon en Andreas die hun netten uitgooien en Jakobus en Johannes die in hun boot de netten aan het klaren zijn.

“Vissen”, een vroegchristelijk motief -Ichtus= grieks voor vis- dit woord bevat ook de griekse letters voor “Jezus Christus, Gods Zoon, Redder . Gelovigen werden pisciculi = kleine visjes, genoemd. De apostelen werden tot mensenvissers gemaakt die de gelovigen redden uit het milieu van de zonde en hen vervolgens het verhaal van Gods’ Zoon vertelden. Elk symbool heeft een dubbele betekenis: water degenereert en regenereert, je kunt erin verdrinken en je kunt je erdoor reinigen. Het was de christenen geboden zich dit gegeven op vrijdag te herinneren door vis te eten en geen ander dier. Vrijdag verwijst naar “Goede Vrijdag” de dag waarop Jezus stierf aan het kruis.

4 De gedaanteverandering van Jezus op de berg Tabor - transfiguratie

Matteüs 17,1-16, Marcus 9,2-13, Lucas 9,28-36 Met drie leerlingen: Petrus, Johannes en Jakobus, bestijgt Christus de berg Tabor om daar te gaan bidden. De oudtestamentische profeten Mozes en Elia verschijnen en samen staan ze in een goddelijk licht. Zo mooi en indrukwekkend is dit gebeuren dat Petrus het vast wil houden: “Zullen we drie hutten bouwen…” Dan komt er een wolk boven de berg waaruit de stem van God: Dit is mijn geliefde Zoon luistert naar Hem”.

In de icoon is mooi de zwijgende communicatie van de door goddelijk licht omgeven figuren te zien tegenover de opwinding, vrees, schrik van de drie leerlingen aan de voet van de berg.

5 Jezus stelt de eucharistie in

De laatste maaltijd die Christus met zijn leerlingen had was een Pesach viering. Pesach- is de herinnering aan de Uittocht uit Egypte en bevrijding van slavernij. Er werd wijn gedronken, brood gegeten en een loflied gezongen het “Hallel”.

De betekenis van het Laatste Avondmaal ligt in de communie: het is een prefiguratie van de Eucharistie.

Op de icoon die van Koptische oorsprong is, zitten de leerlingen rond een ronde tafel; Johannes- de leerling die Jezus liefhad- vleit zich tegen Hem aan- Judas zal Jezus verraden en hij verdwijnt al met de zak geld die hij zal krijgen voor zijn verraad.

De anderen kijken naar Jezus en wijzen naar Hem- voor hen is Hij de Messias, de Gezalfde van God.

Op tafel staat de beker wijn en ligt brood, Jezus houdt brood in zijn hand; zijn lichaam zal gebroken worden zoals dit brood.

De droevige geheimen

Deze geheimen zijn gemaakt door de Haarlemse groep en Atelier Alkema in de vorm van Iconen uit de Russische traditie.

1 Jezus bidt in doodsangst tot zijn hemelse vader

Lucas 22,39-46, Marcus 14, 32-36, Matteüs 26, 36-40.

Jezus gaat met zijn leerlingen naar de Olijfberg, Hij vraagt zijn leerlingen met Hem te waken, maar zij vallen in slaap door verdriet en angst overmand. Jezus is in doodsnood en Hij bidt: “Vader laat deze beker aan mij voorbij gaan”. Uit de hemel komt een engel met een beker: Jezus zal zijn lijden moeten aanvaarden. “Hij werd doodsbang en bad nog dringender”.

Soms is op de icoon te zien hoe een troep soldaten nadert.

2 Jezus wordt gegeseld

Lucas 22,54-65, Matteüs 27,11-27, Marcus 15,15 Omdat Jezus de Messias zou zijn, degene die door God aan het volk Israël is beloofd en omdat Hij zegt deze tempel te zullen afbreken en in drie dagen weer opbouwen, veroordeelt het Sanhedrin hem. Zij willen dat Pilatus het doodvonnis over Hem uitspreekt en uit laat voeren als wereldlijke macht.

Pilatus vindt geen schuld in Hem, maar uit angst voor oproer geeft hij toe en laat Jezus geselen en veroordeelt Hem tot de kruisdood.

3 Jezus wordt met doornen gekroond

Matteus 27, 27-30, Marcus 15, 16-20, Johannes 19, 2 en 3 Pilatus gelast toen Jezus te geselen. De soldaten vlochten een krans van doorns, zetten die op zijn hoofd en wierpen Hem een purperrode mantel om de schouders. Daarna kwamen ze om de beurt naar hem toe en zeiden: “gegroet koning van de Joden! “En ze gaven Hem klappen in het gezicht.

4 Jezus draagt het kruis naar de berg van Calvarië

Marcus 15, 21, Lucas 23, 26-31, Johannes 19, 17.

De icoon laat zien hoe Jezus door twee soldaten begeleidt wordt naar Golgotha, de z.g. “schedelplaats”, waar de kruisiging zal plaatsvinden.

Jezus struikelt en zij dwingen iemand van de omstanders Jezus te helpen met het dragen. Deze man is Simon van Cirene. Het zou kunnen dat de twee soldaten Longinus en Stefaton zijn, de twee die bij het kruis ook staan. Longinus is de soldaat die de zijdewond van Christus maakt en hij zou de centurion zijn die bij het sterven van Christus uitroept: “Waarlijk Hij was een zoon van God (Mattheus 27,54) Stefaton is de man die een spons op een staf omhoog reikt om aan Christus te geven.

5 Jezus sterft aan het kruis

Matteüs 27, 45-55, Marcus 6,33-40, Lucas23, 44-50, Johannes 19, 17-30

Samen met het verhaal van de opstanding vormt dit gebeuren de kern van het christelijk geloof.

De oosterse kerk legt de nadruk op de vreugde en de verlossing die met Pasen plaatsvindt en niet op het lijden. Christus is dan ook niet afgebeeld als gebroken ontredderd figuur zoals in de westerse iconografie gangbaar is: de goddelijke Christus is onoverwinbaar en eeuwig; hij blijft ongeschonden. Slechts het menselijke in Hem kan lijden en sterven. Vaak wordt er een boom afgebeeld naast het kruis, symbool van nieuw leven.

Naast het kruis staat de moeder van Jezus, aan de andere kant de evangelist Johannes. Jezus plaatst Johannes onder de hoede van Maria als symbool van de kerk: Johannes neemt Maria in huis: hij zal het geloof beschermen en koesteren. Uit de zijdewond komt water en bloed: hierin worden wel de symbolen van doop en eucharistie gezien. Ook kan het wijzen op twee vormen van doop: het water voor de initiatie- het bloed voor het martelaarschap.

Het kruis staat op een donkere grot waarin een schedel. De grot staat voor de onderwereld die Jezus door zijn vrijwillig sterven overwint; de schedel is van Adam. Christus is de “vernieuwde” mens, de ‘tweede Adam”.